Viðhorf til og hugmyndir um nýmæli í íslenskum framburði: Litið til höggmælis og tvinnhljóðaframburðar
Í fyrirlestrinum er sjónum beint að viðhorfum til tveggja nýjunga í íslenskum framburði, (i) höggmælis og (ii) tvinnhljóðaframburðar. Það er nefnt höggmæli þegar lokhljóð á undan nefhljóði veiklast og eftir stendur raddbandalokhljóð, t.d. Bjarni [pjaʔnɪ]. Í tvinnhljóðaframburði er tannbergsmælt lokhljóð borið fram með tvinnhljóði þegar á eftir fer frammælt hljóð, t.d. tjald [tshjalt]. Niðurstöður fyrri rannsókna (Bjarki Karlsson, 2007; Egill Magnússon, 2019; Höskuldur Þráinsson og Kristján Árnason, 1992; sjá einnig Evu Hrund Sigurjónsdóttur, 2024) gefa til kynna að þessi afbrigði séu enn ekki mjög útbreidd en hugsanlega í sókn þar sem þeirra gætir frekar hjá yngri málhöfum en eldri. Um þessar mundir eru höggmæli og tvinnhljóðaframburður meðal þess sem er til rannsóknar í verkefninu Svæðisbundinn framburður, viðhorf og málbreytingar í rauntíma (SVIÐ) sem styrkt er af Rannís 2023–2025. Þar er tíðni og dreifing afbrigðanna könnuð en sömuleiðis viðhorf málnotenda til þessara framburðarnýjunga. Í fyrirlestrinum verður sagt frá fyrstu niðurstöðum greiningar á viðhorfum til höggmælis og tvinnhljóðaframburðar. Gögnin sem liggja til grundvallar eru viðtöl við 137 málhafa á aldrinum 12–88 ára, hvaðanæva af landinu, en þeir höfðu áður tekið þátt í netkönnun þar sem framburður þeirra var kannaður. Í viðtölunum hlustuðu viðmælendurnir á upptökur þar sem notast er við sama texta og upplesara, svokallað grímupróf (e. matched-guise), þar sem viðkomandi framburðarbreytur komu við sögu. Í kjölfarið svöruðu þeir spurningum sem sneru að greinileika framburðareinkenna og viðhorfum til þeirra ásamt því að þátttakendir voru hvattir til að tjá hugmyndir um upplesturinn og mögulegan uppruna lesarans.